Prematüre Bebeklerin Gelişim Takibi Nasıl Yapılır

Beklenilen zamanda ve normal doğum ağırlığı ile dünyaya gelen bebeklerde gelişim takibi nasıl önemliyse prematüre bebeklerde de bir o kadar, hatta daha da fazla önemlidir.

Prematüre doğan bebeklerin yoğun bakımda kalma süreleri ne kadar uzunsa ve orada ne kadar fazla ek destek tedavi ve terapi almışlarsa, bu gelişim takibinin önemi daha da artar.

Yenidoğan ünitesinde, yoğun bakım servisinde prematüre bebekler için ek destek tedavileri yapılmaktadır. Bunların en bilineni kuvözde tutulma durumudur. Ama özellikle 1000 gramın altında doğan bebekler için solunum terapileri de uygulanabilmektedir. Bu tarz ek tedavi ve terapi alan bebeklerin eve çıktıktan sonra doktorun öngördüğü şekilde haftada bir ya da iki haftada bir şekilde gelişim takibinin yapılması uygundur.

Prematüre bebeklerin gelişim takibi yapılırken düzeltilmiş yaşları esas alınmalıdır. Düzeltilmiş yaş şu şekilde hesaplanır:

Normal gebelik süresi 40 hafta kabul edildiğinde, bebeğin doğum haftası ile 40 hafta arasındaki fark, bebeğin takvim yaşından çıkarılarak düzeltilmiş yaş bulunur.

Yani 32 haftalık doğan bir bebek, “40 – 32 = 8” gibi bir hesaplamayla, 8 hafta erken doğduğu için düzeltilmiş yaşı, takvim yaşından sekiz hafta geri hesaplanır. Böyle bir bebeğin takvim yaşı 4 aylıkken, iki aylık bebeklerin boy, kilo ve nörolojik gelişimini göstermesi yeterli olur.

Prematüre doğan bebeklerin vücut ölçüleri, zamanında doğan bebeklerin vücut ölçülerini yakalayabilir. Ancak nörolojik olarak gelişimsel farkın kapanması 2-3 yaşına kadar sürebilir.

Prematüre bebekler ilk aylarda “Yakalama Büyümesi” adı verilen dönmede günde 40-60 gram ağırlık kazanabilirler. 2000 gramın altında doğmuş bebeklerde, hekimin belirlediği sıklıkla anne sütü güçlendiriciler ya da eve çıkıldığında özel geçiş mamaları ile beslenme takviye edilebilir.

Prematüre bebeklerde önemli bir başka konu da göz, göz kasları ve göz sinirleri ile ilgili gelişim takibidir. 32 haftalıktan erken doğan bebeklerin en geç 34 haftalık olana kadar ilk göz muayenesinden geçirilmesi ve sonra retina gelişimi tamamlanana kadar takibe devam edilmesi gerekir. “Prematüre retinopatisi” adı verilen durum, körlüğe de yol açabilen önemli bir sorun olduğundan bebeklerin eve çıkış sonrasına, kalan göz kontrollerinin atlanmaması önem taşır.

Genel gelişim takibinde doktorun istemesi halinde EEG, MR, omurilik ve beyin tomografisi gibi ek tetkikler de gerekebilir.

Tüm bebekler için uygulanan D vitamini desteği prematüre bebekler için de çok önemlidir.

Prematüre bebeklerde de tıpkı diğer bebeklerde olduğu gibi aşılar önem taşımaktadır ve kesinlikle atlanmamalıdır.

Ana rahmi gibi oldukça güvenli ve korunaklı bir ortamdan çok farklı uyaranlar içeren yoğun bakım ortamına çıkmış olmak, sağlığı ile ilgili ağır problemler yaşamak, pek çok ağrılı ve rahatsız edici girişim ile karşı karşıya kalmak, prematüre bebeklerde stres oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle her yenidoğan bebeğin gereksinimi olan tensel temas, kendisi ile konuşulması gibi özellikler prematüre bebekler için de oldukça önemlidir.
Gelişim takibi sürecinde anne babalar da iyi birer gözlemci olmalıdır. Bebeklerinde fark ettikleri farklılıkları zaman kaybetmeden takip eden doktora ya da bir gelişim uzmanına danışmaları gerekmektedir. Nedir bu farklılıklar?

• Bebeğiniz alması gerektiği gibi kilo almıyorsa,
• Sindirim ve boşaltım konusunda sorunlar yaşıyorsa,
• Uzun süren ve hatta bitmeyen ağlama krizleri yaşıyorsa,
• Uyku düzeni oluşmadıysa,
• Kavrama, uzanma, dönme, boynunu tutma vb. alanlarda beklenen gelişimi gösteremiyorsa,
• Sese, ışığa karşı tepki vermiyorsa,
• Emekleme, yürüme gibi nöro-motor becerilerinde sorunlar varsa,
• Agulama, gığıldama, ses ve hece söyleme dönemlerinde sessiz kaldıysa.